مفاهیم اولیه وب

منظور از وب چیست؟

وب شبکه ای است متشکل از تمامی کامپیوترهای دنیا، شبکه ای از شبکه ها.
اینترنت، وب، WWW ، web یا World Wide Web همگی یک چیزند.
تمامی کامپیوترهای وب میتوانند با هم ارتباط داشته باشند.
کامپیوترهای موجود در وب با کمک استاندارد ارتباطی یا پروتوکل HTTP با هم ارتباط برقرار میکنند .

نحوه کارکرد وب چگونه است؟

اطلاعات وب داخل فایلهائی به نام Web Pages و یا صفحات وب قرار دارند.
این فایلها یا صفحات روی Web Server یا کامپیوترهای سرویس دهنده وب ذخیره شده اند.
برای دیدن صفحات وب از نرم افزاری به نام مرورگر و یا Web Browser استفاده میشود.
دو مرورگر Internet Explorer و Netscape Navigator جزو معروفترین مرورگرها حساب میشوند.
مرورگر Internet Explorer متعلق به شرکت مایکروسافت و مرورگر Netscape Navigator متعلق به شرکت نت اسکیپ میباشد.

مرورگرها چگونه به خواندن صفحات وب میپردازند؟

یک مرورگر با کمک یک Request درخواستی برای خواندن یک صفحه از وب سرور میکند.
این Request یا درخواست بر اساس استاندارد ارتباطی یا پروتوکل HTTP بوده و شامل آدرس صفحه مورد نظر میباشد.
آدرس یک صفحه وب چیزی شبیه http://www.internet.com/faq.html است. بخش //:http نوع پروتوکل و یا استاندارد ارتباطی را تعیین میکند، www.internet.com نام دومین یا Domain است و faq.html نام صفحه ای است که باید خوانده شود.

مرورگرها چگونه صفحات وب را نمایش میدهند؟

چگونگی نمایش یک صفحه وب بصورت مستتر در آن وجود دارد.
مرورگرها از روی دستورالعملهای داخل صفحات وب و با کمک تگ ها به نمایش صفحات میپردازند.
وظیفه اصلی تگ های اچتمل ( HTML tags ) بیان چگونگی نمایش اطلاعات میباشد.
یک تگ اچتمل چیزی شبیه <p> این تگ پاراگراف است! </p> است.

چه کسانی استاندارد های وب را تعیین میکند؟

تعیین استاندارد های وب ربطی به شرکتهای مایکروسافت و یا نت اسکیپ ندارد.
World Wide Web Consortium یا W3C متولی تعیین استانداردهای وب است.
HTML, CSS and XML از مهمترین استانداردهای تصویب شده وب میباشند.
آخرین استاندارد HTML استاندارد XHTML 1.0 میباشد .

طراحی وب به فناوری ساخت و راه‌اندازی صفحات وب گفته می‌شود.

تیم برنرز لی، مخترع وب، با برپایی یک سایت وب در اوت ۱۹۹۱، نام خود را به عنوان نخستین سازندهٔ وب در تاریخ نگاشت. او در نخستین وب‌سایتش، از اَبَرمتن و پیوندی برای ایمیل (پست الکترونیک) استفاده کرده بود.

در آغاز، سایتهای وب با کُدهای ساده «اچ‌تی‌ام‌ال» نوشته می‌شدند، گونه‌ای از زبان کُدنویسی که ساختار ساده‌ای به وب‌گاه‌ها می‌داد، شامل سرتیتر و پاراگراف، و توانایی پیوند دادن به صفحه‌های وب دیگر، با اَبَرمتن. در مقایسه با روش‌های دیگر، این راه تازه و متفاوتی بود که کاربران به سادگی می‌توانستند با یک مرورگر، صفحه‌های پیوند خورده را باز کنند.

با پیشرفت وب و هنر طراحی آن، زبان کُد نویسی اش، اَبَرمتن یا اچ‌تی‌ام‌ال، پیچیده‌تر و پرانعطاف‌تر شد. ابزاری مانند جدول‌ها که بیشتر برای نمایش نمودارهای داده‌ای بودند، بزودی مورد استفاده نادرست، برای چیدمان‌های پنهان در صفحه‌های وب قرار گرفتند. با پیدایش الگوهای آبشاری وب یا «CSS»، روش نادرست طراحی با جدول‌های پنهان در صفحه از گردونه خارج، و بجای آن استفاده مناسب از «CSS» جایگزین شد.

فناوری‌های یکپارچه سازی داده‌گاه‌ها (Database)، مانند زبان‌های کُدنویسی سمت سرور (Server-Side Scripting) مانند CGI، PHP، ASP.NET، ASP، JSP و ColdFusion، و استانداردهای طراحی مدرن با الگوها (CSS)، ساختار سایت‌های وب را باز هم تغییر داده و آنرا پیشرفته تر کرده اند.

همچنین با آمدن نگاره‌های جاندار و فن آوری‌های پویانمایی به صفحه ها، مانند فلَش (Flash)، چهره وب بیشتر از پیش تغییر کرد و توانمندی‌های تازه به سازندگان رسانه و طراح‌های وب داده شد، و توانایی‌های بیشتر و کارایی‌ها تازه مرورگرها برای اچ‌تی‌ام‌ال.
محتویات

•  سایت یا تارنما چیست

• انواع سایت

• مزایای استفاده از وبسایت

• طراحی وب‌گاه

• طرح وب سایت

• جستارهای وابسته

• منبع‌ها

سایت یا تارنما چیست ؟

مجموعه ای از فایلهای مختلف اعم از تصاویر، متون و یا فایلهای برنامه نویسی شده است که به منظوری خاص به شکلی با هم مرتبط شده اند. این فایلها روی یک کامپیوتر “میزبان” یا “سرور” قرار می گیرند و با یک نام دامنه مشترک فراخوانی می شوند. یکی از مهمترین سرویس‌های وب، پست الکترونیک است.
انواع سایت

سایتها بر اساس کاربرد و نوع برنامه نویسی به چند دسته تقسیم می شوند که عبارت است از :

سایتهای ثابت (Static Website):

این سایتها یکبار طراحی می شوند و اطلاعات مورد نیاز در داخل آنها قرار می گیرد و پس از آن برای تغییر در آنها نیاز به یک طراح حرفه ای یا نیمه حرفه ای سایت است. زبان برنامه نویسی اینگونه از سایتها غالبا HTML و Java Script هستند که در نوع توسعه یافته تر از CSS نیز بهره گرفته می شود.

از آنجا که حجم کمتری از کد در طراحی سایتهای ثابت استفاده می‌شود سرعت بارگذاری (Loading) بالایی دارند. علاوه براین کاهش حجم کدها که باعث خوانایی بشتر سایت توسط رباتهای جستجوگر می‌شود از یک سو و کاهش زمان بارگذاری از سوی دیگر سبب بهتر شدن وضعیت آنها از لحاظ امتیاز دهی موتورهای جستجو یا همان “رنکینگ” می شود. سایتهای ثابت قیمت طراحی پایین تری را نیز عمدتا نسبت به سایر سایتها دارند.

عدم امکان ایجاد تغییر در این نوع از سایتها توسط افراد عادی علاوه بر افزایش امنیت سبب بهرهمندی از گرافیک و ظاهری زیبا می‌شود چرا که همه چیز ثابت است از جمله متون و اندازه تصاویر و همچنین همه عناصر مکان مشخص و ثابتی را دارند در نتیجه می توان برای محل قرار گرفتن هر یک از اجزاء بهترین تصمیم را گرفت.

اما از طرفی نیز عدم امکان ایجاد تغییرات توسط افراد عادی سبب می‌شود تا امکان بروز رسانی سایت توسط صاحبان و مدیران سایت صلب شود.

نکته: سایتهای ثابت (Static) برای افراد، شرکتها و سازمانهایی مناسب است که حداکثر یک یا دو بار در سال نیازمند به تغییر در محتوای سایت هستند.

سایتهای پویا (Dynamic Website):

 محتوای سایتهای داینامیک بعد از طراحی توسط افراد عادی که دسترسی به سیستم مدیریت محتوای سایت را داشته باشند قابل تغییر است. زبان برنامه نویسی وبسایتهای پویا میتواند براساس نیاز متفاوت باشد اما عمدتا از زبانهای ASP ، ASP.Net و Php استفاده می‌شود و از زبانهای کمکی CSS و Silver light و یا Ajax برای ایجاد قابلیتهای ویژه نیز بهره گرفته می شود.

در اینگونه از سایتها ابتدا اسکلت سایت توسط طراح ایجاد می‌شود و سپس محتوا توسط مدیران سایتها تغییر می‌کند مانند فرم قراردادی که یکبار توسط فردی ایجاد می‌شود و توسط افراد دیگری بارها تکمیل می شود، از این رو طراح نسبت به محل قرار گرفتن و اندازه دقیق متون و تصاویر و سایر عناصری که بعداً توسط مدیران سایتها تغییر می‌کند اطلاع ندارد بنابر این چاره ای ندارد جز اینکه همه حالات را در نظر بگیرد و اینکار سبب می‌شود تاحدودی از گرافیک و جلوه سایت کاسته شود.

یکی از مزیتهای سایتهای داینامیک این است که هیچ محدودیتی برای ایجاد، تغییر یا حذف مطالب، تصاویر و صفحات و غیره وجود ندارد.

با توجه به اینکه در سایتهای پویا از زبانهای برنامه نویسی پیشرفته استفاده می‌شود امکانات زیادی در آنها قابل ایجاد است مانند ایجاد صفحات هوشمند، فرمها و جستجوهای پیچیده.

استفاده زیاد از کدها سبب کند شدن بارگذاری سایت و امتیاز آن در موتورهای جستجو می شود.

نکته: سایتهای پویا برای افراد، شرکتها و سازمانهایی مناسب است که بیش از دوبار در سال نیاز به تغییر درمحتوای سایت را دارند.

پرتالها (Portal):

پرتالها سایتهای پویای جامعی هستند که چند هدف خاص را در یک سایت دنبال می کنند به عبارت دیگر مجموع چند سایت پویا که برای رسیدن به هدفی خاص در کنار هم قرار گرفته اند را می توان پرتال نامید. به عنوان مثال پرتال خبری می تواند از چند سایت داینامیک تشکیل شده باشد که هر یک امکانات خاصی چون عضو گیری، انتشار اخبار، انتشار تصاویر، نظر سنجی و … را در اختیار مدیران آن قرار دهد.

تمام ویژگی‌های یک سایت پویا می تواند در یک پرتال نیز صدق کند.

نکته: معمولاً پرتال‌ها توسط سازمانها، گروهها و شرکتها خریداری می شوند. به دلیل نیاز به بروز رسانی بخشهای مختلف اداره آنها توسط یک فرد بسیار مشکل است مگر آنکه به چشم یک کار حداقل پاره وقت به آن نگاه شود.

سایتهای متحرک استاتیک و نیمه داینامیک (Static and Dynamic Flash Website): سایتهای فلش یا متحرک دو نوع استاتیک و نیمه داینامیک هستند و توسط نرم‌افزارهای خاصی ایجاد می شوند در برخی موارد از XML یا Action Script برای ایجاد قابلیتهای تغییر یا هوشمندی در این سایتها بهره گرفته می شود.

به طور کلی سایتهای فلش ثابت (استاتیک) غیر قابل تغییر می باشند و مانند سایتهای ثابت یکبار توسط طراح ایجاد می شوند و برای تغییر آن نیاز است تا افراد به صورت حرفه ای یا نیمه حرفه ای از دانش طراحی فلش برخوردار باشند.

اما سایتهای فلش نیمه داینامیک یا نیمه پویا مانند سایتهای پویا عمل می‌کند و قابل تغییر هستند اما تغییر در آنها به سادگی سایتهای پویا نیست و وسعت ایجاد تغییرات نیز بسیار محدودتر است.

از مزیتهای وب سایتهای فلش جذابیت آنهاست. گرافیک زیبا و انیمیشن‌های جذاب. اما از معایب عمده آنها میتوان به عدم خوانده شدن اطلاعات موجود در آنها توسط رباتهای جستجوگر و عمدتا سرعت بسیار پایین بارگذاری اشاره کرد.

نکته: سایتهای فلش برای افراد و گروهها یا شرکتها و سازمانهایی مناسب است که نیاز به تبلیغات ندارند و عموم کاربران با آنها آشنا هستند مانند خوانندگان، سیاست مداران، بازیگران و گروههای موسیقی، هتلهای معروف، مکانهای توریستی.

سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا (Content Management Systems): سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا که در اصطلاح به CMS که مخفف Content Management System است مشهورند، وبسایتهایی از نوع پرتالها یا سایتهای پویا هستند که برای مصارف خاص توسط طراحان حرفه ای و یا شرکتهای طراحی حرفه ای ایجاد میشوند.

تمام مزایا و معایب مربوط به سایتهای پویا در مورد سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا صدق می کند.

البته در نظر داشته باشید که سایتهای پویا و پرتالها نیز مجهز به سیستم مدیریت محتوا هستند اما آنچه که در CMS‌ها متفاوت است طراحی آنها و سیستمهای مدیریت محتوای آنها برای مصارف خاص است.

از مزایای سیستمهای مدیریت محتوا نسبت به سایر سایتهای داینامیک می توان به آماده بودن و جامع بودن آنها اشاره کرد. از این رو اغلب اینگونه از سایتها در کمتر از ۳ روز کاری قابل نصب و استفاده هستند.

طراحی سایتهای CMS مانند یک خط تولید محصول است و از آنجا که طراح باید نمونه‌های محدودی را به صورت انبوه تولید کند سعی در رعایت تمام اصول امنیتی، گرافیکی، موارد مربوط به رنکینگ و امتیاز موتورهای جستجو و سایر موارد موثر می کند.

با توجه به مزیتهای آنها به تمامی افراد، سازمانها و شرکتهایی که شرایط داشتن سایتهای داینامیک را دارند توصیه می‌شود تا ابتدا به دنبال سیستم‌های مدیریت محتوای مخصوص به کار خود بگردند و در صورتی که پیدا نشد به طراحی سایتهای پویا روی بیاورند.

مزایای استفاده از وبسایت

وبسایت‌ها مزایای فراوانی را برای مدیران و صاحبان خود به همراه دارند که مهمترین آنها به شرح زیرند:

تاثیر سایت در اطلاع رسانی:

داشتن یک سایت مانند داشتن یک کاتالوگ است اما با مزایای فراوان دیگر. یک کاتالوگ می تواند شامل تصاویر و متون باشد اما یک سایت میتواند از تصاویر، متون، فیلم و صوت و یا انیمیشن نیز بهره بگیرد بنابر این امکان اطلاع رسانی جامع با محتوایی جذاب تر را می دهد. برای طراحی، چاپ و انتشار هر نسخه از کاتالوگ نیاز به هزینه است اما برای یک سایت فقط کافیست هزینه ای بسیار پایین برای طراحی و نگهداری آن پرداخت شود و بعد از آن در طول سایت هزاران و یا میلیونها کاربر می توانند بارها و بارها از آن بازدید کنند.

تاثیر سایت در بازاریابی:

موتورهای جستجو بدون هزینه برای شما بازاریابی می کنند فقط کافیست رباتهای آنها سایت شما را پیدا کنند و از آن پس زمانی که فردی به دنبال هر یک از خدمات و یا محصولات و یا اطلاعات ارائه شده در سایت شما باشد، این موتورها فرد را به سمت سایت شما هدایت می کنند. میزان بازدید کننده هدایت شده به سایت به پارامترهای زیادی وابسته است اما در بدترین حالت چیزی در حدود ۵۰ نفر در روز توسط موتورهای جستجو به یک سایت هدایت می شوند.

ایجاد قابلیتهای جدید تبلیغاتی:

با داشتن یک وبسایت صاحبان و مدیران آن وارد عرصه تجارت الکترونیک می شوند و امکان استفاده از راهکارهای تجارت الکترونیک برای آنها بوجود می آید از مهمترین این قابلیتها میتوان به تبلیغات اینترنتی، تبلیغات در موتورهای جستجوگر، تبلیغات کلیکی و تبادل بنر و لینک اشاره کرد.

در دسترس بودن:

سایت همواره با متقاضیان اطلاعات و محصولات یا خدمات قابل ارائه توسط آن فقط یک کلیک فاصله دارد و در تمامی ساعات شبانه روز و روزهای تعطیل نیز فعال است.

فعالیت در خارج از مرزهای جغرافیایی:

امروزه یکی از ملزومات فعالیت بدون مرز سایت است و تقریبا هیچکس نمی تواند مدعی فعالیت خارج از مرزهای جغرافیایی شود در حالی که وبسایتی ندارد.

درآمد زایی:

میزان سودآوری و درآمد زایی سایتها به نوع سایت و اهداف آن بستگی دارد البته میزان فعالیت صاحبان سایتها و بروز رسانی و رسیدگی به آنها نیز عامل بسیار مهمی است. اما امروزه شرکتها و افراد بسیاری هستند که فقط از طریق سایت فعالیت می کنند و عمده درآمد آنها از طریق سایت و مشتریان آنلاین است.

طراحی وب‌گاه

وب‌گاه مجموعه‌ای از اطلاعات درباره موضوع و یا عنوان خاص است. طراحی یک وب‌گاه مشخص کننده آرایش و ساختــار صفحات وبی است که بوجود آورنده وب‌گاه خواهند بود. یک صفحه وب شامـــل اطلاعاتی درمورد هدف ایجــاد وب‌گاه می‌باشد. یک وب ســایت را همــانند کتابی تصور کنید کـه هر صفحه وب در حکم برگی از کتاب خواهد بود.

در زمینه طراحی وب‌گاه جنبه‌های گوناگونی باید در نظر گرفته شود که به سبب پیشرفت روز افزون اینترنت همواره براین موارد افزوده می‌شود. برای وب‌گاه‌های تجاری عمومی، موارد زیر از جمله اصلی‌ترین آنها به شمار می‌روند:

طراحی سایت بر طبق عنوان و محتوای مطالب می‌باشد.

مطالب، جوهر کلام و اطلاعات درون سایت باید مطابق با هدف سایت بوده و طیفی از عموم را نشانه رود که به دنبال اطلاعات ارائه شده در سایت هستند.

سایت بـــاید قابل فهم بوده و برقـــراری ارتبــاط با آن حتی برای مخاطبانی کـه آشنایی چندانی بـا وب ندارند، آســـان باشد. چنانچه سایت به اندازه کافی بزرگ بوده و اطلاعات زیادی را شامــل شود، بـاید اطلاعات راهنما را به گونه‌ای بکار برد که به سرعت در اختیار بیننده قرار گیرند.

نمای کــار باید کلی بوده و تمام صفحه را دربر گیرد تا بتواند پایـداری و ثبات را القــا کند. سبک نگارش باید زیبا و تخصصی بوده و مناسب با سلیقه مخاطبان و محتوای سایت باشد.

در نگارش متون و اطلاعاتی که مخاطب به دنبال آنها است باید بزرگ نمایی شود تا به بیننده القا کند که این همان چیزی است که به دنبال آن بوده است.

همچنین سایت باید به سادگی در اینترنت یافت شود و درصورت امکان در بالای لیست‌های جستجو قرار گیرد، اگرچه همواره اینگونه نباشد لااقل در موتورهای جستجوی اصلی چنین شود.

یک وب‌گاه معمولاً شامـل متن و تصـاویـر است. اولین صفحه یک وب سـایت صفحه خانه (Home Page) و یا صفحه ایندکس (Index) نامیده می‌شود. بعضی از وب‌گاه هـــا از صفحه‌ای استفـــاده می‌کنند کـــه معمولاً صفحه خوش آمد نامیده می‌شود. این صفحه ممکن است شــامــل مواردی چون پیغــــــــــام خوش آمـدگویی، انتخاب زبـــان، انتخاب ناحیه جغرافیایی و یـا اعلام عدم پذیرش مسیولیت درمــوارد خاص باشد. هر صفحه وب درون سایت وب، یک فایل HTML است که URL مخصوص به خود را دارد.

بعد از این که هر صفحه وب ساخته شد، این صفحات با استفاده از فهرست راهنمایی که از پیوندهای مختلف تشکیل شده است به یکدیگر متصل می‌شوند.

هنگامی که یک وب ســایت کامل شد برای آنکه بـرای همه برروی اینترنت قابل مشاهده باشد باید منتشر و یا ارسال (Upload) شود. این کار به کمک یک میزبانFTP انجام می‌شود. هنگامی که سایت منتشرشد، مسئول سایت برای افزایش بازدیدکنندگان، از تکنیکهای گونــاگون استفاده می‌کند. این کار با ثبت کردن وب سـایت در موتورهای جستجویی نظیر Google و Yahoo، تبادل لینک با وب ســایت‌های دیگر، ایجاد پیوند با وب‌گاه‌های مشابه و غیره امکان پذیر است.
طرح وب سایت

طرح وب به قالب نمایشی و طراحی گرافیکی صفحات موجود در وب‌گاه می‌گویند که معرف محتوا و مطالب آن وب سـایت می‌باشد. طرح وب جلوه بصـری هدف وب‌گاه است و اولین بخش از یک صفحه وب است که ذهن مخاطب را با خود درگیر می‌کند.

طراح وب با در نظر گرفتن هدف سایت و مخاطبان آن و با استفـاده از المان‌های متناسب با رویکرد سـایت و به کمک ذهن خلاق و ذوق هنری خود در بکار بردن ابعاد و رنگها، طرحی خلق می‌کند که ضمن ایجـاد یکپارچگی در کلیه صفحات وب‌گاه، نمای تکرار شونده و خسته کننده را به مخاطب القا نکند. در وب‌گاه باید از الگوی ثابتی در صفحات استفاده کرد که کاربر به هنگام دیدن صفحات متوجه این است که همه صفحات در یک سایت مشخص هستند. اگر شما تصمیم دارید سایت خود را راه اندازی کنیدد ما بهترین و قابل اعتماد ترین طراحان رادر انتهای صفحه به شما معرفی کرده ایم. شما می توانید از این طراحان حرفه ای کمک بگیرید.

طراحی سایت چیست؟

طراحی سایت، به روند برنامه ریزی و ساخت یک سایت گفته می شود. متن، تصاویر، فایل های صوتی و تصویری و المان های برنامه نویسی، توسط طراحی سایت برای تولید صفحه ای قابل رویت در مرورگر، فرمت دهی می شوند. طراحان سایت ها برای ساخت صفحاتی که بتوانند توسط مرورگرها خوانده شوند، از زبان های نشانه ای که اکثرا برای ایجاد ساختار از HTML و برای نمایش از CSS هستند، استفاده می کنند. در دنیای Web 2.0، زبان های برنامه نویسی دیگر نظیر جاوا اسکریپت، Ruby on Rails، PHP، ASP.net و Perl برای ساخت صفحات سایت ها استفاده می شوند تا تعامل کاربر با سایت بوجود آید.

در کل، پروسه طراحی سایت شامل، مفهوم سازی، طرح ریزی، پیش تولید، تحقیق، تبلیغات، و همچنین مدیریت فایل های صوتی، تصویری و دیگر فابل های چند رسانه ای مورد استفاده در صفحات سایت می باشد. این کار می تواند توسط طراح، یا گروهی از طراحان با وظیفه ای مشخص، صورت گیرد. سایت می تواند شامل صفحه اصلی، که همچنین به آن خانه نیز گفته می شود و نیز بخش های متفاوت دیگری باشد که هرکدام برای هدف خاصی گرد هم آمده اند. صفحه اصلی سایت در مورد هدف اصلی سایت و همچنین بروز رسانی های روزانه آن صحبت می کند که می تواند شامل لینکی باشد که کاربران را به بخش های سایت مربوطه هدایت می کند.

هدف از ساخت وب سایت چیست ؟

قبل از هر کاری شما باید هدف مشخصی داشته باشید تا مصمم تر آن را دنبال کنید، پس برای ساختن یک وب سایت هم هدف از ساخت آنرا مشخص کنید به طور مثال موضوع آن چیست یا چه طرحی می خواهید داشته باشه با چه تعداد صفحه.بد نیست که نوع مخاطبین و بیننده ها را هم مشخص کنید که چه کسانی قرار است از سایت شما استفاده کنند. شما می توانید در ابتدا از یک سایت شخصی شروع کنید، فکر کنم با پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر و اینترنت در آینده نزدیک هر کسی مانند شناسنامه باید یک سایت برای معرفی خود داشته باشد. همیشه سعی کنید تا مطالب را متناسب با مضمون سایت انتخاب کنید و در هر قسمت یک هدف را دنبال کنید که بیننده گیج و فراری نشود. اگر سایت شما شخصی است و در آن خاطرات ، عکسهای خود یا دوستانتان را گذاشته اید پس دیگرنباید تبلیغ محصولات تولیدی را اضافه کنید یا بالعکس.