در این آموزش موارد زیر را برسی خواهیم کرد:
- مقدمه و معرفی زبان PHP
- نصب و اجرای PHP
- ساختار دستوری PHP
- تعریف متغیرها در PHP
معرفی زبان PHP :
PHP یک زبان برنامه نویسی اسکریپتی اپن سورس است که برای طراحی برنامه های تحت وب سمت سرور ( Server Side ) ، به کار می رود .
سمت سرور بودن به این معناست که صفحات PHP ابتدا توسط سرور PHP ( که می تواند از نوع Apache یا IIS ) باشد ، پردازش شده و سپس خروجی به صورت کدهای HTML و جاوا اسکریپت ، برای اجرا به مرورگر کامپیوتر کاربر ارسال می شود . به عبارت دیگر وظیفه اجرای صفحات PHP به عهده کامپیوتر سرور وب هاست سایت آن می باشد . ( برخلاف HTML یا جاوا اسکریپت که اجرای آنها توسط خود مرورگر کاربر انجام می شود ) .
PHP مخفف عبارت Hypertext PreProcessor به معنای پیش پردازنده فرا متن می باشد که در سال ۱۹۹۴ توسط رسموس لردورف ایجاد شد و سپس توسط سایرین توسعه و گسترش پیدا کرد .
ساختار زبان PHP بسیار شبیه به زبان c و در نسخه های جدید شبیه به جاوا می باشد و به همین دلیل از محبوبیت فراوانی برخوردار است . از مشهورترین نرم افزارهای ساخته شده با PHP می توان به جوملا ، WikiMedia و یا Mambo اشاره کرد . سایت های فراوانی در جهان براساس زبان PHP نوشته شده اند و هر روز نیز بر تعداد آنها اضافه می شود . از مهمترین آنها می توان به ویکی پدیا اشاره کرد .
پی‌اچ‌پی امکان استفاده از انواع مختلفی از پایگاه‌های داده را از جمله MySQL، اوراکل، IBM DB۲ ،Microsoft SQL Server ،PostgreSQL و SQLite با دستورهایی ساده فراهم می‌سازد. پی‌اچ‌پی روی بیشتر سیستم‌عامل‌های معروف از جمله لینوکس، یونیکس، ویندوز و Mac OSX و با اغلب کارگزارهای وب (Web Server) معروف، قابل اجراست.
پیش از آغاز به یادگیری PHP ، شما باید آشنایی کافی با زبان های HTML و جاواسکریپت داشته باشید . برای یادگیری زبان های ذکر شده به بخش مربوط به آموزش آنها رجوع نمایید .
مزیت های PHP :
- PHP یک ابزار اپن سورس و رایگان است و به همین دلیل هاست هایی که میزبانی آن را انجام می دهند ، بسیار ارزانتر از هاست های .Net هستند .
- پی اچ پی بر روی تمامی پلتفورم های معروف مثل Windows , Linux و iOs اجرا می شود .
- PHP یک زبان ساخت یافته بوده و یادگیری آن بسیار ساده است .
- ابزار کار با PHP همگی اپن سورس بوده و استفاده از آنها رایگان هستند .
نسخه های مختلف PHP :
تا کنون نسخه های مختلفی از PHP منتشر شده که به معرفی آنها در جدول زیر پرداخته ایم . این اطلاعات از سایت ویکی پدیا منتقل شده است :
| نسخه مهم | نسخه مهم | تاریخ نشر | یادداشت‌ها | ||
|---|---|---|---|---|---|
| ۱٫۰ | ۱٫۰.۰ | ۱۹۹۵-۰۶-۰۸ | این اولین نام کاربردی پی اچ پی بود.نامیده شد..(PHP Tools) Personal Home Page Tools رسما
| ||
| ۲٫۰ | ۲٫۰.۰ | ۱۹۹۶-۰۴-۱۶ | توسط سریعترین و ساده ترین ابزار ایجاد شد.برای ایجاد کردن صفحات وب پویا pages. | ||
| ۳٫۰ | ۳٫۰.۰ | ۱۹۹۸-۰۶-۰۶ | توسعه آن از یک نفر به چند نفر تغییر کرد.زیو سوراسکی و اندی گاتمنز دوباره اساس این نسخه را نوشتند. | ||
| ۴٫۰ | ۴٫۰.۰ | ۲۰۰۰-۰۵-۲۲ | سیستم تجزیه/اجرا در دو مرحله تحت عنوان ماشین Zend اضافه شد..[۲] | ||
| ۴٫۱.۰ | ۲۰۰۱-۱۲-۱۰ | ( $_GET, $_POST, $_SESSION)متغیرهای بسیار خوبی معرفی شدند.
| |||
| ۴٫۲.۰ | ۲۰۰۲-۰۴-۲۲متغیرهای بدون استفاده با پیش فرض.holes in applications.[۲] | ||||
| ۴٫۳.۰ | ۲۰۰۲-۱۲-۲۷ | علاوه بر CLI٬CGI نیز معرفی شد..[۲] | |||
| ۴٫۴.۰ | ۲۰۰۵-۰۷-۱۱ | صفحات مهمی برای اسکریپت phpsize و config-php اضافه شد..[۲] | |||
| ۴٫۴.۸ | ۲۰۰۸-۰۱-۰۳ | چند پیشرفت ایمنی.منتشر شدن پی اچ پی ۴..[۳] | |||
| ۴٫۴.۹ | ۲۰۰۸-۰۸-۰۷ | پیشرفت بیشتر و انتشار نسخه پی اچ پی ۴٫۴ .. [۴] [۵] | |||
| ۵٫۰ | ۵٫۰.۰ | ۲۰۰۴-۰۷-۱۳ | ماشین ۲ zend با امکان مدل شی گرایی..[۶] | ||
| ۵٫۲.۰ | گسترش فیلتر با پیش فرض.[۶] | ||||
| ۶٫۰.۰ | No date set | پشتیبانی از یونیکد یامتغیرهای رجیستری. support[۷] |
برای استفاده از PHP به چه نیاز دارید ؟
برای استفاده و اجرای صفحات PHP شما باید سرور آپاچی ( Apache ) یا IIS را بر روی کامپیوتر خود نصب کنید . یا اینکه صفحه خود را بر روی یک سرور که از PHP پشتیانی می کند ، اجرا نمایید .
درباره بخش آموزش PHP :
در این بخش داریم تا شما را با نحوه برنامه نویسی و طراحی صفحات وب با زبان PHP آشنا نماییم . در هر صحفحه به توضیح نحوه کار و syntax استفاده از دستورات پرداخته و سپس سعی کردیم تا با ارائه مثال های عملی آنها را در عمل به شما نمایش دهیم .
مطالب این بخش براساس سرفصل های منابع رسمی این زبان طراحی شده و مثال های عملی آن با استاندارهای نرم افزارهای Adobe Dreamweaver و Rad PHP طراحی شده و با مرورگر های مطرح تست شده است .
نحوه نصب و اجرای PHP :
در بخش قبل به معرفی کلیات و تاریخچه زبان PHP پرداختیم . در این بخش قصد داریم تا پیش نیازها و ابزاری که برای استفاده از PHP بر روی کامپیوتر خود نیاز دارید ، را معرفی نماییم .
شما از PHP می توانید برای ۳ منظور کلی استفاده نمایید :
- وب سایت ها و برنامه های کاربردی تحت وب ( اسکریپت نویسی سمت سرور )
- برنامه های کاربردی دسکتاپ ( GUI )
- برنامه نویسی خط فرمان
برای برنامه نویسی و استفاده از PHP به ۳ چیز کلی نیاز دارید :
- برنامه یا ابزاری برای طراحی و کدنویسی :
در ساده ترین حالت می توانید از برنامه Notepad برای کدنویسی استفاده نمایید . اما نرم افزارهای حرفه ای مانند Dreamweaver یا Rad PHP هستند که در یک محیط ویژوال و IDE امکان کدنویسی و طراحی نرم افزاهای PHP را برای شما فراهم می آورند .
- سرور اجرا کننده PHP :
در اینجا ۲ حالت مختلف به وجود می آید :
اجرای PHP بروی کامپیوتر خودتان : چنانچه بخواهید برنامه ها و صفحات وب PHP را بر روی کامپیوتر خود اجرا نمایید ، نیاز به تغییر خاصی ندارید . سیستم عامل های ویندوز ، مک و لینوکس از PHP به طور کامل پشتیانی می کنند . در ویندوز سرور Microsoft IIS و در لینوکس و مک سرور Apache وظیفه اجرا و پردازش فایل های PHP را برعهده دارند . این سرور ها به صورت پیش فرض بر روی سیستم عامل های نام برده نصب هستند و نیاز به هیچ برنامه جانبی نیست .
اجرای PHP بروی یک سرور هاست ( اینترنتی ) : در اینجا نیز کار بسیار راحت است . شما کافی است هاست خود را بروی یک سرور خریداری نمایید که از PHP پشتیانی می کند . سپس کافی است فایل های ساخته شده خود را بروی آنها Upload کرده و اجرا نمایید . موتور این سرور ها صفحات را اجرا کرده و سپس خروجی را به مرورگر کاربر ارسال می کنند . به علت رایگان بودن PHP سرور های هاست PHP بسیار ارزان و در دسترس هستند .
یک مرورگر وب :
شما برای مشاهده صفحات PHP نیاز به یک مرورگر دارید که بر روی تمام سیستم عامل ها موجود است . تمامی مرورگرهای مطرح موجود ، به طور کامل از PHP پشتیانی می کنند .
منابع دانلود و راهنمای PHP :
در این قسمت منابع اصلی دانلود PHP و پایگاه داده آن یعنی MySQL را به شما معرفی کرده ایم :
سایت رسمی و مرجع آموزش PHP به زبان انگلیسی : http://www.php.net
دانلود PHP و ابزارهای جانبی: http://www.php.net/downloads.php
دانلود MySQL از سایت رسمی: http://www.mysql.com/downloads
دانلود سرور Apache از سایت رسمی: http://httpd.apache.org/download.cgi
بعد از انجام مراحل بالا، حال می توانیم به برسی ساختار دستوری در زبان PHP بپردازیم.
ساختار دستوری PHP :
صفحات PHP از دو جزء اصلی تشکیل شده اند :
تگ های HTML : ساختار صفحه های PHP ، کاملا با صفحه های HTML یکسان هستند . با این تفاوت که در این صفحات ، علاوه بر تگ های HTML می توان اسکریپت هایی را به زبان PHP برای اجرای دستورات مورد نظر خود ، به آنها اضافه نمایید . در این صفحات سایر اجزا با همان کد و ساختار صفحات HTML تعریف می شوند .
اسکریپت های PHP : می توانید در هر جای صفحات PHP ، کدها و دستورات خود را که با این زبان نوشته اید را اضافه کنید .
هر بلوک اسکریپت PHP ، همواره با عبارت php?> شروع شده و به عبارت <? خاتمه می یابد . دستورات مورد نظر بین این دو عبارت قرار می گیرند . هر خط دستوری PHP باید با عبارت سمیکلون ; به پایان برسد . این عبارت باعث می شود تا کدهای دستوری ، از هم جدا شده و قابل تشخیص شوند .
شکل کلی ( Syntax ) نوشتن یک اسکریپت PHP به صورت زیر است :
مثال :
1 2 3 | <?php .... php کدها و دستورات مورد نظر به زبان .... ; ?> |
صفحات PHP بر روی سرور اجرا شده و سپس نتایج خروجی به صورت کدهای ساده شده HTML و جاوا اسکریپت ، برای اجرا به مرورگر کامپیوتر کاربر ارسال می شود .
نکته : در نسخه های جدید PHP ، می توان ساختار اسکریپت را به صورت خلاصه شده زیر نیز نوشت . اما برای سازگاری بهتر با تمامی ورژن ها ، استفاده از متد قبلی توصیه می شود :
1 2 3 | <? .... php کدها و دستورات مورد نظر به زبان .... ; ?> |
مثال :
1 2 3 | <? echo "Hello World" ; ?> |
نحوه قرار دادن اسکریپت های PHP در صفحات :
در مطلب قبلی ساختار نوشتن اسکریپت ها به زبان PHP را به شما نشان دادیم . پس از نوشتن اسکریپت ها ، آن ها را می توانید در هر جای صفحه قرار دهید. گفتیم که ساختار صفحات PHP کاملا شبیه به صفحات HTML است . در مثال زیر یک صفحه کامل PHP را که در آن اسکریپت هم قرار گرفته به شما نمایش داده ایم . برای مشاهده خروجی عملی مثال بر روی لینک تعیین شده در قسمت خروجی کلیک نمایید :
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 | < html > < head > </head> <body> < p > This is a HTML Paragraph < /p > <?php echo "Hello World" ; ?> </body> </html> |
قرار دادن توضیحات comments در اسکریپت های PHP :
گاهی اوقات می خواهید توضیحاتی را در صفحه قرار دهید ، تا در مراجعات بعدی راهنمای شما باشند . یا اینکه اگر کسی غیر از خودتان سورس کد صفحه را مطالعه می کند ، بتواند دریابد هر بخش صفحه چیست و برای چه منظور استفاده می شود . توضیحات را می توانید در هر جای صفحه که بخواهید قرار دهید .
به این توضیحات در طراحی وب comments می گویند . توضیحات توسط مرور گرها نمایش داده نشده و از دید کاربر مخفی هستند و فقط در سورس کد صفحه قابل مشاهده می باشند .
چنانچه توضیح در حد یک خط باشد ، با قرار دادن کد // در ابتدا خط ، توضیح خود را بعد از آن بنویسید .
ولی چنانچه حجم توضیح بیش از یک خط باشد ، باید علامت */ را در ابتدای توضیح و علامت /* را در انتهای آن قرار دهید . از این روش برای توضیحات چند خطی استفاده می شود .
در جدول زیر روش استفاده از هر دو مورد را به صورت عملی به شما نمایش داده ایم :
توضیح یک خطی :
1 | // متن توضیح |
توضیح چند خطی
1 2 3 4 5 6 | /* خط ۱ توضیح خط ۲ توضیح خط ۳ توضیح ... */ |
مثال : درمثال زیر در یک صفحه PHP هم توضیح یک خطی و هم چند خطی قرار داده ایم . دقت کنید که این توضیحات در خروجی نمایش داده نمی شوند :
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 | < html > < head > </head> <body> < p > This is a HTML Paragraph < /p > <?php // متن توضیح یک خطی echo "Hello World" ; /* خط ۱ توضیح چند خطی خط ۲ توضیح چند خطی ... */ ?> </body> </html> |
نحوه تعریف و استفاده از متغیرها در PHP :
همانطور که می دانید متغیرها برای نگهداری اطلاعات و سپس استفاده از آنها به کار می روند . زبان PHP از انواع مختلف داده پشتیانی می کند و شما می توانید متغیرهای مورد نظر خود را در صفحات وب تعریف کرده و سپس در هر جای صفحه که می خواهید ، از آنها استفاده نمایید .
برای تعریف یک متغیر در PHP ، ابتدا علامت $ را قرار داده و سپس نام آن را تعیین می کنید . همچنین می توانید در هنگام تعریف آن را مقدار دهی کرده و یا اینکه بعدا در جای دیگر مقداری را به آن نسبت دهید . انتخاب با شماست .
شکل کلی تعریف و مقدار متغیرها در PHP به صورت زیر است :
1 2 3 4 | $ var_name = value ; ?> مثال : $ My_Name = " Developer " ; $ Int_Num = 12 ; |
نکته : توجه کنید که اگر علامت $ را فراموش کنید ، متغیر تعریف نخواهد شد .
نکته ۲ : زبان PHP در تعریف متغیرها به کوچک و بزرگ بودن حروف حساس است . بنابراین برای مثال متغیر Num با num متفاوت خواهد بود .
قوانین نام گذاری متغیرها در PHP :
در نامگذاری متغیرها در PHP باید به قوانین زیر توجه نمایید . در غیر اینصورت متغیر شما تعریف نشده و برنامه با مشکل روبرو خواهد شد .
نام یک متغیر حتما بایستی با یک حرف یا علامت _ شروع شود . برای مثال نام های Num یا IntNumber_ صحیح و نام ۱int غلط می باشد .
نام متغیرها فقط می تواند شامل حروف ، اعداد و یا علامت _ باشد . برای مثال نام Int_Num صحیح و نامی مثل Int%Num غلط است .
نام یک متغیر نمی تواند شامل فاصله باشد . اگر نام متغیر بیش از یک کلمه است ، باید با علامت _ آن را از هم جدا کرده و یا با بزرگ و کوچک نوشتن حروف ، کلمات را از هم تمایز دهید . برای مثال Int_Num یا IntNum . توجه داشته باشید مثلا نام Int Num غلط است .
انواع متغیرها در PHP :
برخلاف زبان های برنامه نویسی مثل VB یا ASP.Net در PHP لازم نیست ، نوع داده متغیر تعریف شود . هنگامی که متغیر را تعریف می کنید ، در زمان مقدار دهی ، PHP به طور اتوماتیک نوع داده ای را تبدیل کرده و در متغیر ذخیره می کند . برای مثال اگر یک متغیر را تعریف کرده و سپس مقدار یک عدد را به آن نسبت دهید ، PHP به طور اتومانیک نوع آن متغیر را عددی تعیین می کند . برای مواردی مثل متن و یا boolen نیز وضع به همین ترتیب است .
در متغیر های تعریف شده در مثال جدول synatx در بالای صفحه ، متغیر متغیر My_Name از نوع متن ( String ) و متغیر Int_Num از نوع عددی ( Integer ) خواهند بود . دقت کنید که مقدار های متنی باید در بین دو علامت ” ” تعریف شوند . ولی برای عدد اینگونه نیست .
